Na ostatnią chwilę. Zachęta

Jest jeszcze szansa, żeby odwiedzić Zachętę i zobaczyć trzy wystawy, które wraz z końcem miesiąca będą miały swój finisaż. „Polska na eksport” to zdjęcia i kadry najlepszych fotoreportażystów publikowane na łamach miesięcznika „Polska”. Wystawa „Lalki: teatr, film, polityka” pokazuje jak wielowymiarowe mogą być spektakle w których grają marionetki. „Spojrzenia” to możliwość poznania artystów młodych, którzy już ugruntowali swój artystyczny status, ale jeszcze nie są znani szerszej publiczności. Zapraszamy.

Jak wygląda Polska

„Miliony rozkładówek, kilkanaście wersji językowych, kilkuset autorów fotografii, trzy podstawowe edycje, z czego dwie wychodzące prawie nieprzerwanie od roku 1954 do 1989 (wersja na Zachód) i do 1990 (wersja Wschód) — to imponujący obraz miesięcznika „Polska” w liczbach. Magazyn, choć funkcjonował w ograniczonym zakresie również w polskiej wersji językowej, przeznaczony był przede wszystkim dla zagranicznego odbiorcy — zarówno na zachodzie Europy, jak i w krajach bloku wschodniego, w Stanach Zjednoczonych, Afryce, Azji, a przez krótki okres nawet na Kubie. Jego celem było pokazywanie Polski poza granicami kraju z wykorzystaniem konkretnej strategii opartej na atrakcyjnym projekcie graficznym i fotografii rozumianej jako pełnoprawna forma wyrazu.

Wystawa obejmuje okres od wydania pierwszego numeru pisma (1954) — w czasie odwilży, w momencie kształtowania się powojennego polskiego reportażu — do początku tzw. dekady gierkowskiej. Koniec lat 60. jest także momentem zmiany pokoleniowej, kiedy na scenę wkraczają reporterzy urodzeni już po wojnie.

„Polska” na eksport prezentuje niemal 300 fotografii ukazanych w swoim pierwotnym kontekście, czyli na łamach miesięcznika, w zestawieniu z niepublikowanym materiałem zdjęciowym. Ujęcia spoza kadru bądź historie wokół reportaży rzucają nowe światło na warsztat fotografów, edytorów oraz strategie redakcji pisma. Zobaczymy zatem rozkładówki z oryginalnych numerów pisma oraz odbitki, negatywy i stykówki pochodzące z archiwów prywatnych i zbiorów wielu instytucji. Ten zróżnicowany wybór odsłania złożony kontekst funkcjonowania fotografii, bez którego nie sposób zrozumieć nie tylko historii, ale też roli współczesnej fotografii prasowej w Polsce.”*

Lalka nie taka niewinna

„Niewinna i groźna, zawieszona pomiędzy żywym a martwym, ruchomym i nieruchomym, ludzkim i nieludzkim — lalka teatralna — budzi fascynacje. Ale spotkanie z nią, wbrew zdrowemu rozsądkowi, wywołuje w nas również niepokój i uświadamia, że ludzka wyższość nad światem materialnym nie jest niczym pewnym…

Wystawa w Zachęcie sytuuje teatr lalkowy w obszarze historii sztuki oraz w szerszym kontekście przemian artystycznych i polityczno-społecznych zachodzących w Polsce w latach 50. i 60. XX wieku. Na większą skalę można było wówczas obserwować zjawisko przenikania się sztuki i teatru lalkowego, a także odkrywania własnej tożsamości przez tę dziedzinę. Teatr lalkowy porzucił naśladowanie „teatru żywego”, a jego twórcy zaczęli odsłaniać kulisy animacji i demonstrować dotychczas skrywany proces tworzenia. Realizowane w powojennej Polsce spektakle lalkowe (zarówno dla dzieci, jak i dorosłych widzów) stanowiły interdyscyplinarne przedsięwzięcia, w których udział brali wybitni malarze, rzeźbiarze i kompozytorzy, a o ich wyjątkowości decydowało połączenie eksperymentalnej plastyki i muzyki z awangardowymi koncepcjami pedagogicznymi.”*

Spojrzenie na młodą sztukę

„Spojrzenia to najważniejszy w Polsce konkurs kierowany do młodych, ale obecnych już na polskiej scenie artystycznej twórców. Organizowany nieprzerwanie od 2003 roku — co dwa lata — pokazuje najciekawsze występujące na tej scenie zjawiska. Jego inicjatorami były dwie instytucje: Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki oraz Deutsche Bank Polska, które do dziś wspólnie realizują to przedsięwzięcie. Założeniem konkursu jest uhonorowanie wyróżniających się postaw na młodej scenie artystycznej, nie jest on jednak kierowany do debiutantów. Nominowani artyści muszą pochwalić się już pewnym dorobkiem, stąd też cezura wiekowa — 36 lat. Konkurs odbywa się dwuetapowo. Artystów biorących w nim udział wyłania komitet nominujący, laureatów — w trakcie trwania wystawy konkursowej w Zachęcie — międzynarodowe jury.

Do udziału w konkursie i wystawie Spojrzenia 2019 — Nagroda Deutsche Bank zakwalifikowani zostali Tomasz Kowalski, Gizela Mickiewicz, Dominika Olszowy, Liliana Piskorska oraz grupa artystyczna Kem.”*