Są takie książki, które zabierają nas w podróż, przenoszą w czasie, przybliżają życie. Są takie po których zastanawiamy się, co jest dobrem, a co złem, i ile można nieszczęść unieść na swoich barkach. Są takie, które dodają siły. I takie po których na świat patrzymy z nową nadzieją. W większości dobrych książek jest wszystko, o czym wspomniałam wyżej, bo życie nie jest czarno – białe, nie ma stu odcieni szarości, w sumie to ciężko stwierdzić ile kolorów ma życie, bo to zależy od człowieka i tego, jak patrzy na świat. Tak samo jest z książką, każda historia będzie miała trochę inny odcień dla ciebie i dla mnie. Dlatego warto czytać i dyskutować o książkach. Poszerzać horyzonty i wybierać z nich to, co najlepsze.
1/ Przewóz/ Andrzej Stasiuk
„Gorący czerwiec 1941 roku. Jasne księżycowe noce, niskie bagienne łąki, cienisty sad i zimna żyła rzeki, która podzieliła świat na pół. Na jednym brzegu Niemcy, żelazny wąż czołgów, ciężarówek, maszyn. Na drugim Rosjanie. Pośrodku wiejski przewoźnik, który z jednego brzegu na drugi wozi nocą każdego, kto zapłaci. Żydowskie rodzeństwo, które w drodze do wyśnionej Ziemi Obiecanej, chowa się w stodole tuż obok kałuż świńskich wnętrzności. Chłopcy z partyzantki, wierzący jeszcze, że wojna jest przygodą, wykonują wyroki, których nie rozumieją. Ich dowódca czeka na rozkazy. Zanim nadejdą, każe liczyć czołgi i nad kolejnym butelkami bimbru, wśród roju much przekonuje, że już wkrótce będzie po kolana brodził we krwi wrogów. Wszyscy przychodzą do kobiety, przykucniętej, bosej, hardej. Czekają, upał mąci umysły.
A pewien mały chłopiec widzi, słyszy i zapamiętuje to wszystko: grzmot nadlatujących samolotów, drżenie ziemi. Po latach narrator próbuje opowiedzieć historię, której nie opowiedział mu ojciec.”
Andrzej Stasiuk pięknie opowiada o miejscach po których zostały już tylko ślady, o ludziach, o których nie wiadomo nic na pewno, o wojnie, która wszędzie potrafi odcisnąć swoje piętno. Każdy z bohaterów jest idealny na swój sposób, są naiwni, głupi, lekkomyślni, źli i dobrzy, ale też silni, walczeni, prości, mądrzy – w każdym z nich widać wybuchową mieszankę człowieczeństwa. Szybko i z zapartym tchem czyta się „Przewóz”.
2/ Kamienny sufit. Opowieść o pierwszych taterniczkach/ Anna Król
„Bywały przedmiotem drwin. Dziwaczne i ekscentryczne, bezczelne, szalone. Inne. Wypuszczały się w góry w poszukiwaniu przeżyć, miały odwagę realizować marzenia. Góralki spluwały za nimi, kiedy w pumpach i z plecakiem ruszały na szlak. Mężczyźni wyśmiewali: „Kobieta nigdy rasowym taternikiem nie będzie”.
One jednak nie dały za wygraną. Z odwagą i determinacją wytyczały nowe drogi, mierzyły się ze strachem i ograniczeniami. Wszystko po to, żeby dotrzeć do miejsc, w których czuły się wolne.
Sto lat później Anna Król, zainspirowana wyczynami pierwszych taterniczek, wyrusza ich śladem. Powtarza niełatwe przejścia pionierek: Wandy Herse, Ireny Pawlewskiej, Heleny Dłuskiej, sióstr Skotnicówien. Wspina się na Mnicha, Zamarłą Turnię, pokonuje Orlą Perć. I tak jak one wtedy, zmaga się ze sobą, odkrywa nowe możliwości, szuka odpowiedzi na pytanie: kim będę tam, wysoko?
Ze śladów archiwalnych, wspomnień i rozmów tworzy portrety zapomnianych, nietuzinkowych postaci, których historie dotąd nie zostały opowiedziane. Nie wszystkie potoczyły się szczęśliwie, ale wszystkie – wbrew schematom.
Kamienny sufit to skrócona historia polskiego feminizmu w sercu Tatr, opowieść o marzycielkach i zuchwałych indywidualistkach. O śmiałości bycia pierwszą i wielkiej potrzebie spełnienia. A także o Tatrach, które pozostają sprawdzianem wewnętrznej siły dla każdej i każdego, kto zapragnie ich szczytów.”
Anna Król kocha góry, kocha Tatry w które często jeździ. Czasami jeździ rekreacyjnie, powłóczyć się po szlakach, czasami jedzie, żeby zdobyć kolejny szczyt, żeby pokonać samą siebie. Pomysł na książkę narodził się w schronisku, pomyślała wtedy o tym, jak wielu mężczyzn się wspina, i jak mało jest kobiet, które chcą uprawiać wspinaczkę. Chciała przyjrzeć się dlaczego w góry idą mężczyźni, co nimi kieruje, a co kieruje kobietami. Na swoje bohaterki wybrała pierwsze kobiety, które nie czuły strachu strachu idąc w góry, bo mierzenie się z doświadczeniem sprawiało im radość i dodawało sił. Anna Król ruszyła ich śladem, każdy rozdział to inna trasa, ale przede wszystkim intymne doświadczenie kobiecej wspinaczki.
3/ Tatry. Przewodnik dla małych i dużych/ Barbara Gawryluk i Paweł Skawiński
„Przygodę w Tatrach czas zacząć! Gdy raz wybierzecie się na wycieczkę w Tatry, obiecuję, że będziecie chcieli tam wrócić! – zapewnia Paweł Skawiński i wie co mówi, bo sam spędził w tych górach niemal całe swoje dorosłe życie. A wszystko zaczęło się niewinnie, od wycieczki z rodzicami, z nocowaniem w schroniskach i burzą podczas wspinaczki. To dopiero przygoda! Teraz czas na was! Zapraszamy na wyprawę w najsłynniejsze polskie góry, do ostępów leśnych, jaskiń i góralskich chat. Spotkacie wilki, rysie, kozice, świstaki, a nawet niedźwiedzie. Dowiecie się, jak zachować się na szlaku. Skosztujecie góralskich specjałów. Poznacie szczyty, doliny, stawy i potoki. I nie bójcie się, bo z takim przewodnikiem jak Paweł Skawiński – leśnik, taternik, ratownik górki, instruktor narciarski – będziecie przygotowani na każdą okazję. Tatry to spisane przez dziennikarkę radiową i autorkę książek dla dzieci, Barbarę Gawryluk, pełne anegdot, cennych informacji, porad i przestróg, kompendium wiedzy dla małych odkrywców, na temat najsłynniejszych polskich gór, które opowieściami ubarwił wieloletni dyrektor Tatrzańskiego Parku Narodowego, a pięknymi ilustracjami ożywił Adam Pękalski.”
Tatrzański przewodnik z którego skorzystają nie tylko dzieci. Ja góry dopiero odkrywam, więc i dla mnie jest lista rzeczy, które przydają się w górach. Cały czas się uczę, że zdobywamy szczyty ubrani na lekko, mimo że wokół zalega śnieg, kiedy należy ubrać raczki, a kiedy nie ma sensu. Dla mnie są anegdoty o niedźwiedziach, historie o lawinach i bohaterskim Toprze. Piękne ilustracje rozbudzają wyobraźnię tak, że od razu mamy ochotę spakować książkę do plecaka i ruszyć na szlak.
4/ Miasto z mgły/ Carlos Ruiz Zafon
„Młody chłopak odkrywa, że chce zostać pisarzem, kiedy jego opowieści zaciekawiają bogatą dziewczynę, która skradła mu serce. Budowniczy ucieka z Konstantynopola z projektami sekretnej biblioteki. Dziwny dżentelmen zachęca Cervantesa do napisania książki, jaka jeszcze nigdy nie powstała. Gaudí, płynący na pokładzie transatlantyku zachwyca się parą i światłem ̶ materią, z której powinny być zrobione miasta.
„Miasto z mgły”, ostatnia książka Carlosa Ruiza Zafona, jest poszerzeniem literackiego świata Cmentarza Zapomnianych Książek. Ten zbiór jedenastu opowiadań pokazuje wszystkie cechy pisarstwa Zafona, ale subtelnie, jakby przez mgłę wszechobecną w jego literackich obrazach. Te opowieści mogłyby stać się elementami większej całości, a jednak pisarz puścił je wolno, dając im osobne życie. Może po to, by ukazały w pełni wyjątkowość jego prozy tym, którzy nie mieli jeszcze okazji zajrzeć do powieści mistrza?
W każdym z opowiadań jest charakterystyczna atmosfera jego najbardziej znanych utworów – delikatny smutek, dystans i zaduma, są nawiązania wprost do cyklu o Cmentarzu Zapomnianych Książek, jest też ukłon w stronę jednego z mistrzów Zafona – Miguela de Cervantesa. Wszystko pełne pisarskiej magii typowej dla autora, który sprawił, że jak nigdy wcześniej potrafiliśmy marzyć.”
Pamiętam jak po raz pierwszy usłyszałam o Zafonie. Na stacji metra oglądałyśmy z koleżanką plakaty promujące nowe książki, kiedy zapytała mnie czy czytałam „Cmentarz zapomnianych książek”. Zanim zdążyłam odpowiedzieć już opowiadała mi całą historię i zachwycała się narracją Zafona. Tak spędziłyśmy cały wieczór. Styl i finezja pisarska Zafona mają miliony fanów na całym świecie. „Miasto z mgły” jest świetną kontynuacją jego wcześniejszego cyklu i jednocześnie dobrym zakończeniem przygody z magią pisarstwa tego autora.Jak powiedział jeden z krytyków literackich: „zazdroszczę wszystkim tym, przed którymi ciągle jest jeszcze możliwość odkrycia po raz pierwszy powieści Carlosa Ruiza Zafona”.
5/ Dziewczyna, kobieta, inna/ Bernardine Evaristo
„Znajdziecie tutaj Wielką Brytanię, o jakiej jeszcze nie czytaliście. Od Newcastle do Cornwall, od narodzin wieku dwudziestego do nastolęctwa wieku dwudziestego pierwszego.
Oto dwanaście postaci i ich podróż przez życie. Każda z nich czegoś szuka – kogoś bliskiego, celu w życiu, przynależności, domu, kochanki, matki, utraconego ojca, czy choćby odrobiny nadziei.
Przede wszystkim zaś jest to oszałamiająca, pulsująca życiem powieść o kobietach. O ich sile, słabościach, bolączkach, powodach do szczęścia, pragnieniach i miłości. Opowiada o artystkach, bankierkach, nauczycielkach, sprzątaczkach, gospodyniach domowych – w różnym wieku i na różnych etapach życia.”
Bernardine Evaristo ma cięty język. Jej zdania nie mają końca, ciągną się podtrzymując emocje i opowiadając kolejne wydarzenia z życia jej bohaterek. To taki styl, który się lubi albo nie. Jeśli jednak złapiecie rytm czytania, a jest to dość łatwe, to kolejne strony wciągną was i ciężko będzie odłożyć tę książkę na półkę.
„wyćwiczone aktorskie głosy przyjaciółek niosły się głośno i wyraźnie z głębi balkonów, a potem trzeba było szybko uciekać/ obie wierzyły, że protesty muszą być publiczne, zakłócać porządek i zwyczajnie drażnić przeciwnika” – pisze o Ammie Bernardine. Amma otwiera książkę „Dziewczyna, kobieta, inna”, jest pierwszą, mocną bohaterką, którą poznajemy. Przez nią poznajemy również siłę, ambicję i głęboko zakorzeniony feminizm Bernardine, pisarki która zadebiutowała w wieku 35 lat, wizualizowała sobie nagrodę Bookera i która tego Bookera dostała właśnie za „Dziewczynę, kobietę, inną”.
„Dałam głos postaciom, o których sama chciałabym czytać, ale nie znajdowałam ich w powieściach – mówi Evaristo. – Chciałam przyjrzeć się im od momentu narodzin do dziś, opisać ich ambicje, marzenia, ich związki i rodziny.”*
*https://wyborcza.pl/7,75517,26959724,ta-ksiazka-was-pochlonie-dalam-glos-postaciom-o-ktorych-sama.html
** „”część opisów pochodzi od wydawców
Kulturalnie mon Amie 