Żaden mężczyzna nie namaluje kobiety tak, jak druga kobieta. Nagie ciała, nogi, ręce, twarze, ubrania…wszystko, co kobiece i związane z kobiecością możecie podziwiać w warszawskim MSNie. „Farba znaczy krew. Kobieta, afekt i pragnienie we współczesnym malarstwie” to wyjątkowa wystawa, po pierwsze prezentuje w większości obrazy, po drugie są to obrazy poświęcone kobietom i namalowane przez pięćdziesiąt artystek o międzynarodowej sławie.
Jakie są kobiety? Uległe, dominujące, zagubione, głupie czy mądre? Jaka jest nasza krew? Czy dobrze, że płynie czy nie? Zastanawiałam się nad tytułem…farba znaczy krew, zapożyczenie z języka myśliwych. Czy kobieta dla mężczyzny jest tylko zwierzyną, ciałem? Możliwe, że w większości przypadków tak, w sztuce nie brakuje obrazów i przedstawień kobiecego ciała, jego kształtów malowanych męską ręką. Uprzedmiotowienie, strzał, krew. Ale w przestrzeni MSN’u nie ma obrazów i dzieł stworzonych przez mężczyzn. Tu krew jest tylko kobieca i to kobiety decydują o tym jaki ma wydźwięk. Za pomocą mnogości przedstawień przywracają kobietom moc stanowienia o sobie, dają wolność do bycia takimi jakimi chcemy być lub zwyczajnie do bycia sobą i nie zakładania maski.
Prawo do cielesności, prawo do życia
Kłąb krwawych kresek, fioletowe włosy, pełne „botoksowe” usta i poza, którą można uznać za wyzywającą lub alternatywnie bardzo niedbałą i naturalną. Dziewczyna fiksuje swój wzrok na hamburgerze. Wygląda seksownie. Czy jest to nieprzyzwoite? Czy jako kobiety mamy prawo tak się zachowywać? Kto będzie patrzył i podziwiał, a kto odwróci wzrok? Te dziewczyny są striptizerkami, przyłapane w chwili przerwy, zajęte jedzeniem. Emanują swoją dominującą seksualnością, są wolne, ich ciało należy do nich, nie obchodzi je kto patrzy i dlaczego.
Chelsea Culprit, (Cheeseburger w raju) maluje dziewczyny pracujące w świecie zdominowanym przez mężczyzn, podporządkowanym męskim wizjom i emocjom, ale pokazuje swoje bohaterki w chwilach, gdzie nie są skrępowane, gdzie same dokonują wyboru – jak siąść, jak stać, co zrobić.
Istniejemy z papierosem w ustach, podzielone na części ciała, jako zjawy i meduzy. Całujemy się i wbijamy sobie nawzajem nóż w plecy. Mamy swoją głowę między nogami, i głowę mężczyzny. Bawimy się, przybieramy maski, umieramy. Jesteśmy ofiarami i katami.
Uczymy się kochać swoje ciała i swoje emocje.
Jak mówi Bartosik: „Etna zawiera pierwiastek zwierzęcy, jest waleczna, odważna, dzika, pierwotna, ale też pewna siebie. Z drugiej strony jej poza, jakby skulona, sugeruje coś dokładnie odwrotnego: wycofanie, milczenie, być może też zawstydzenie”.
Jak dobrze znamy siebie i swoje potrzeby, te psychiczne i te fizyczne? Bogacka maluje siebie w lustrze, siedzi nago z rozłożonymi nogami i patrzy na swoje ciało. Nie jest bezwstydnicą, bo nasze ciała są naturalne i mamy prawo, a nawet obowiązek je znać, cieszyć się nimi, poznawać, odkrywać. Nadolle nie wstydzi się powiedzieć: Kochanie jestem dziś zmęczona i zająć się swoim ciałem i swoją przyjemnością. Jenna Gribbon maluje swój portret na plaży, ciało w niedbałej pozycji wypoczywa, nie liczy się poza, tylko przyjemność chwili, emocje.
Czy malarstwo walczy o równouprawienie na wielu poziomach? Kobiece ciało nie musi być idealne, a kobieca przyjemność jest tak samo ważna jak i męska. W miłości można istnieć na wspólnych zasadach, tak jak maluje Christina Quarles. Mimo, że Quarles nazywa swój obraz Uziemiona przy Twym boku, to nie ma w nim dominacji tylko przyjemność, splot rąk, nóg, ciał, kolor i życie. Przynajmniej w moim subiektywnym odczuciu.
Kobiety dobrze dostrzegają zależność i swoje uprzedmiotowienie, wystarczy spojrzeć okiem siedzącego za kierownicą mężczyzny na obrazie „Pielęgniarki ze świętej Anny” Simone Kennedy Doig, czy na męską rękę zawłaszczającą kobiecą nogę na kolażu Borowieckiej. Bo są tu obrazy o przemocy, gdzie ręka zaciska się nieprzyjemnie wokół kobiecej szyi, czy mocno trzyma za twarz.
Stajemy się ofiarami przemocy w wielu sytuacjach, od tych kobiet które cierpią bite w zaciszu swojego, własnego domu, do tych które giną na ulicach miast.
„Zamiast farby Bajagić wylała na płótno sztuczną i krowią krew. Jego powierzchnia została wcześniej zadrukowana tekstem pochodzącym ze strony maniacnanny.com, która zbiera informacje o seryjnych zabójcach i szczegółowo opowiada o ich przestępstwach, publikując też zdjęcia z miejsc zbrodni. Fragment umieszczony na płótnie to studium psychologiczne mężczyzny znanego jako „angry stalker”, seryjnego mordercy pracownic seksualnych. W tekście częściowo zakamuflowanym za warstwą czerwonej farby odnajdujemy opis mizoginistycznych lęków i kompleksów tytułowego sprawcy przemocy.”*
Niepokojący jest fakt, że również kobieta dla kobiety może być wrogiem. Ale przecież nie musi, możemy się kochać, szanować, iść ramię w ramię. To na obrazach malarek nasze ciała odzyskują realne kształty. Pokazywane są bez wstydu i zażenowania.
Ciało tu jest tylko punktem wyjścia do szerszej dyskusji o życiu współczesnej kobiety, która w erze wolności, często tylko pozornie jest wolna, bo tak na prawdę krępują ją tysiące wyuczonych wzorców i schematów, z których niełatwo się wyrwać.
Kobieta, afekt, pragnienie… to poszukiwanie i odkrywanie kobiecych tożsamości i historii. Nie ma tu oceniania, jest efekt wolności, kobiety z różową brodą. Nie znajdziecie tu prostej i jednoznacznej odpowiedzi na to jaka jest kobieta.
Farba znaczy krew. Kobieta, afekt, pragnienie we współczesnym malarstwie/ MSN Warszawa do 11.08.2019
Kulturalnie mon Amie 