Długie, jesienne wieczory chyba wszystkim kojarzą się z Netflixem i książką. Czasami warto zaparzyć kubek ciepłej herbaty i zapaść się w fotel, otworzyć książkę i przewrócić na kolejną stronę. Jeśli szukacie książek, po które warto sięgnąć tej jesieni, mamy dla Was mini przewodnik. Właśnie rozdano Gdyńskie Kostki i ogłoszono finalistów Nagrody Literackiej Nike, na wszystkie te tytuły warto zwrócić uwagę, to doskonałe lektury. Jeśli zaś szukacie dodatkowych inspiracji i wrażeń, już następny weekend – 20 września odbędzie się Noc Księgarń, biorą w niej udział księgarnie z całej Polski, warto więc sprawdzić, czy u Was również odbywa się ta impreza. W dużych miastach posłuchacie czytania na żywo i spotkacie swoich ulubionych autorów.
W słonecznej Gdynii rozdano Literackie Kostki. Pierwszy raz zdarzyło się tak, że nagrodzono same kobiety. Jak komentował Pan Prezydent miasta: to nie tylko znak czasu, o tym kto dostanie nagrodę decydował przede wszystkim talent.
Literacką Kostkę i nagrodę finansową za swoją twórczość odebrały: Zyta Rudzka za powieść „Krótka wymiana ognia”, Małgorzata Lebda w kategorii poezja za „Sny uckermärkerów”, Olga Drenda za „Wyroby. Pomysłowość wokół nas” i Bogusława Sochańska za przekład z duńskiego „Alfabetu” autorstwa Inger Christensen.
Na gali rozdania nagród padło pytanie: Czy literatura jest dziś w ogóle potrzebna?
Czy czytacie jeszcze książki? Ja czytam i pochłaniam, szczególnie te dobre, w których słowa są odciśnięte na papierze, nie rzucane na wiatr, w których czuć „życie”. Nie zawsze są to łatwe pozycje – nie przekonuje mnie to, jak Rudzka mówi o zabawie językiem, i że dialog jej „starej, bezimiennej” bohaterki wyszedł całkiem zabawnie. Nie wyszedł. Pod tymi słówkami, które brzmią egzotycznie, pod tymi wyliczankami czuć tragedię – starej pamięci, samotności. Przejmujące doświadczenie. Dla takich książek warto zarwać noc.
1/ Zyta Rudzka „Krótka wymiana ognia”
„Powieściowy powrót cenionej autorki po kilkunastu latach milczenia. Krótka wymiana ognia, czyli historia miłosnego piekła. Losy różnych bohaterów tworzą historię rodziny, która coraz bardziej rozkłada się na kawałki.
Związki z żoną, kochankami, córkami tworzą wielowątkową opowieść o seksualności kobiet. Symbolem, który ukazany jest w powieści jest Mokra. Rzeka z dziecinnych stron. Protoplastka rodu opowiada swoje życie studni.
Naznaczone wyobcowaniem, walką o mężczyznę, trudnym macierzyństwem. Jest tu i miejsce dla aktora dubbingowego, jego emocjonalnych uzależnień i porzucającej swój zawód tłumaczki, zaginionego cudownego dziecka…”*
Krótkie zdania, pełne czasowników, pełne życia, takie szybkie. Zyta Rudzka nie czaruje czytelnika, mknie ze swoją historią do przodu i to chyba jest w niej takie pociągające. Do przeczytania tym bardziej, że za moment mogą się posypać kolejne nagrody dla „Krótkiej wymiany ognia” – właśnie została nominowana do finałowej siódemki Literackiej Nagrody Nike.
2/ Małgorzata Lebda „Sny uckermärkerów”
„Sny uckermärkerów” to kolejny tom Małgorzaty Lebdy o przenikaniu się przyrody i życia. 35 niedługich wierszy opowiada historię o codzienności życia na wsi, narratorką jest młoda kobieta, ale też jej siostry i bracia. To ich oczami oglądamy przyrodę, lasy, pola, czujemy ziemię. W tych krótkich wierszach metafora miesza się z realizmem opisu.
zbliżenie: szorstkość
od pierwszych skaleczeń podkładają krwawiące rany
pod ciepłe pyski psów po latach będą wspominać
szorstkość ich języków a także wykrzykiwane
po lasach należące do zwierząt imiona
imiona brane z ludzi
zbliżenie: pochód
w chwilach kiedy moje siostry są najczulsze
brat spuszcza z łańcuchów psy i prowadzi
je w mięso ubojni gdzie czekają na nie
ciężkie łby uckermärkerów
zbliżenie: wędrówka
przynoszą z brzeziny niewielkie
rozsady brzóz sadzą je przed oknami kuchni
jeszcze nie mogą wiedzieć z jaką siłą przyjmie
je ziemia i że las upomni się i latami będzie
schodził na zachód w dół wsi
zmieniając glebę
niosąc wilgoć
(fragmenty książki)
3/ Olga Drenda „Wyroby. Pomysłowość wokół nas”
„Betonowe przydomowe grzybki, łabędzie z opon, rycerze i dinozaury z nakrętek i śrubek, galanteria religijna – to, co dla jednych jest nieinteresującym wykwitem bezguścia i szmiry, dla Olgi Drendy stanowi fascynujący materiał do badań nad polską innowacyjnością. Autorka, nawiązując do najlepszych tradycji rodzimej antropologii, w wernakularnej twórczości dostrzega przede wszystkim nieskrępowaną wyobraźnię, swobodne podejście do norm estetycznych i religijnych, szczyptę sentymentalizmu i przemyślność. Tropiąc wytwory pomysłowości, zarówno te z okresu PRL-u, jak i całkiem współczesne, Olga Drenda podróżuje po Polsce, odwiedza kolekcjonerów i twórców zwykłych-niezwykłych przedmiotów. Wyroby to świeże spojrzenie na zjawiska, które jedni chcieliby wyrugować z naszej przestrzeni publicznej, a inni uważają za niegodne uwagi.”*
4/ tłumaczenie Bogusława Sochańska „Alfabet” Inger Christensen
„W całej swojej twórczości, a zwłaszcza w najważniejszych utworach: siedmiu tomach poetyckich, trzech powieściach i dwóch tomach esejów, ta najwybitniejsza – i nietypowa – przedstawicielka duńskiego postmodernizmu poszukiwała odpowiedzi na pytania o miejsce człowieka w świecie, o jego relacje z przyrodą i rządzącymi światem prawami, a także, co dla niej szczególnie charakterystyczne, o rolę i znaczenie języka oraz – matematyki. Dlaczego matematyki? Inger Christensen interesowała się naukami ścisłymi, matematyce zaś przypisywała szczególną rolę: „co właściwie było pierwsze, mowa czy liczba, język czy matematyka?”, pyta w jednym z esejów […] pasjonująca, często zaskakująca refleksja intelektualna, wyraziste reagowanie na wydarzenia polityczne, przemiany i problemy społeczne współczesności, odważna, unikalna ekspresja poetycka – i ten zniewalająco piękny, zmysłowy język i poetycki ton; całe to bogactwo stanowi o wielkości Inger Christensen.”*
Już 6 października dowiemy się, kto zostanie laureatem Nagrody Literackiej Nike. Wśród finalistów (szczęśliwa 7) znaleźli się Małgorzata Rejmer i reportaż „Błoto słodsze niż miód”, Mariusz Szczygieł i „Nie ma”, Aleksander Kaczorowski i biografia „Ota Pavel. Pod powierzchnią”, Zyta Rudzka „Krótka wymiana ognia”, Marcin Kołodziejczyk „Prymityw. Epopeja Narodowa”, Juliusz Starocha „Turysta polski w ZSRR” i Szczepan Twardoch „Królestwo”.
Dwie z tych książek już Wam kiedyś polecałam, więc tylko wspomnę, że ciągle warto przeczytać „Nie ma” i/ oraz „Królestwo”, które jest nieco mniej porywające od „Króla”, czy „Dracha”, ale i tak podkreślam – warto!
Z finałowej siódemki miałam w swoich rękach reportaż o Albanii Małgorzaty Rejmer. Pamiętam jak rozmawiała o trudach zbierania materiału i o tym, jak ciężko jest się emocjonalnie przebić przez „swoje” i „ich” życie (bohaterów), i postrzeganie świata, jak czasami niemożliwe staje się pisanie i bycie obiektywnym obserwatorem. Tę pozycję z czystym sercem mogę Wam polecić.
Reszta tytułów ciągle jeszcze przede mną. A już czekam z niecierpliwością na następne premiery – między innymi nową książkę Justyny Kopińskiej.
5/ Małgorzata Rejmer „Błoto słodsze niż miód”
„Błoto słodsze niż miód” to opowieść o kraju udręczonym terrorem Envera Hoxhy, dyktatora, który po zerwaniu sojuszy z Jugosławią, Związkiem Radzieckim i Chinami uwierzył, że Albania może stać się samowystarczalną twierdzą komunizmu. O ludziach z dnia na dzień skazywanych na zesłanie, tylko dlatego że urodzili się w niewłaściwej rodzinie lub szeptem w czterech ścianach próbowali samodzielnie myśleć. O krwawych buntach w obozach pracy, tragicznych ucieczkach z kraju zamienionego w bunkier, o życiorysach ofiarowanych na ołtarzu ideologicznego raju i o tych, którzy je miażdżyli, nie bacząc na konsekwencje.
Układając opowieści swoich bohaterów w chór przejmujących głosów, autorka odsłania fragment najczarniejszego okresu w historii Albanii i zapisuje kolejną kartę w księdze upadku wartości humanistycznych XX wieku.”*
Szczegółowy program Nocy Księgarń znajdziecie na stronie:
https://nocksiegarn.pl/program/
*opis wydawcy
Kulturalnie mon Amie 