Dlaczego logiczni ludzie potrafią myśleć zupełnie nielogicznie, zastanawia się Steven Pinker w swojej najnowszej książce. Pinker daje nam szansę, bardziej skłania się ku tezie, że ludzie jednak są inteligentni. Jego proste, logiczne zadania zwodzą nasze umysły na manowce, aż człowiek sam zaczyna się zastanawiać czy logika towarzyszy mu wystarczającą często, czy może jednak nasze życie to błąd poznawczy goniący za błędem. George Saunders idąc za ciosem pisze historie, które udowadniają jak oderwani od rzeczywistości możemy być, jeśli tylko chcemy. Jego groteskowe „Sielanki” to karykatura świata, ale przede wszystkim ludzi. Kanadyjski pisarz Paul Kawczak sięga i inspiruje się „Jądrem ciemności”. Zabiera nas do Konga, gdzie król Belgii Leopold II właśnie wyznacza swoją kolonię. Od tego momentu zamiast rozwoju i cywilizacji, w Kongu zapanuje mrok, a wyzysk i śmierć będą towarzyszyły mieszkańcom.
Na obrazach wyglądały bosko – Suzanne Valadon, Berthe Morisot, Kiki de Montparnasse, czy Bella Chagall, ale jak udowadnia Małgorzata Czyńska, dziewczyny z obrazów miały dużo większe ambicje. Większość z nich była przedsiębiorcza i utalentowana, niejedna by „diabłu łeb urwała”, tyle w nich było życia. To już druga opowieść z serii, równie ciekawa i wciągająca.
Polecamy.
1/ Racjonalność/ Steven Pinker
W XXI wieku ludzkość osiąga nowe wyżyny naukowego zrozumienia świata – a jednocześnie wydaje się tracić rozum. Jak to możliwe, że gatunek, który w niecały rok opracował szczepionki na COVID-19, wytwarza tyle fake newsów, znachorskich metod leczenia i teorii spiskowych?
Czy czytanie książek może nas uczynić bardziej racjonalnymi? Czy może pomóc nam w rozumieniu, dlaczego na świecie jest tak wiele irracjonalności? Na te i wiele innych pytań odpowiada w swojej najnowszej książce Steven Pinker, autor bestsellera Nowe Oświecenie.
Pinker odrzuca sceptyczny stereotyp, zgodnie z którym ludzie są istotami irracjonalnymi – prymitywnymi jaskiniowcami obarczonymi skrzywieniami poznawczymi, błędami myślowymi i złudzeniami. W końcu odkryliśmy prawa natury, wydłużyliśmy i wzbogaciliśmy ludzkie życie i wreszcie to my sami ustanowiliśmy wzorce racjonalności. De facto w mało zaawansowanych technologicznie kontekstach, w których spędzamy większość naszego życia, myślimy rozsądnie, ale nie wykorzystujemy potężnych narzędzi rozumowania, które przez tysiąclecia odkrywaliśmy: logiki, krytycznego myślenia, korelacji i przyczynowości , a także indywidualnego i zbiorowego dokonywania optymalnych wyborów. Narzędzia te nie należą do programu powszechnego nauczania i nigdy nie zostały jasno i atrakcyjnie przedstawione w jednej książce – aż do teraz.
Racjonalność ma znaczenie. Prowadzi do lepszych wyborów w życiu prywatnym i w sferze publicznej, a także jest najważniejszym czynnikiem sprawiedliwości społecznej i postępu moralnego. Nacechowana typową dla Pinkera wnikliwością i humorem książka „Racjonalność” oświeca, inspiruje i podnosi na duchu.
2/ Sielanki/ George Sanders
Tancerz erotyczny nawiedzany przez ducha zmarłej ze strachu ciotki, podejrzany coach udzielający światłych rad swoim wyznawcom, czy para neandertalczyków, zmuszanych do przejścia na wegetarianizm – na pozór zabawne opowieści pełne są wieloznaczności, niedopowiedzeń i zwrotów akcji.
W „Sielankach” George Saunders pokazuje nam, że świat, w którym żyjemy, jest karykaturą – mogącą śmieszyć, ale budzącą podskórny lęk. Brawurowo łączy drobiazgowy realizm z groteską i niepodrabialnym poczuciem humoru Saunders buduje w mistrzowski sposób obraz człowieka zagubionego w meandrach XXI wieku. To proza hipnotyzująca, wwiercająca się w głąb myśli, niepozwalająca o sobie zapomnieć.
3/ Ciemność/ Paul Kawczak
Pewnego wrześniowego poranka 1890 roku Pierre Claes, belgijski geometra, któremu król Belgów Leopold II zlecił dokonanie rozbioru Afryki, wyrusza z Leopoldville na północ. Misją Claesa jest zmaterializowanie na pustkowiu dokładnej linii tego, co Europa nazywa wówczas postępem. Na pokładzie parowca płynącego w dół rzeki Kongo towarzyszą mu bantuscy robotnicy oraz Xi Xiao, chiński mistrz tatuażu, a zarazem kat specjalizujący się w lingchi – sztuce cięcia i okaleczania ludzkiego ciała. Xi Xiao widzi przyszłość: wie, jaką potwornością jest kolonizacja, i wie, że pokocha geometrę. „Ciemność” to historia okaleczenia.
Wyróżniona licznymi nagrodami książka kanadyjskiego pisarza Paula Kawczaka jest niesamowitą, pełną erotyzmu powieścią przygodową, nawiązującą do „Jądra ciemności” Josepha Conrada. To przesiąknięta realizmem magicznym opera pożądania i bólu, który z północy Europy do serca Afryki spływa jak krwawa łza po obliczu historii.
4/ Kobiety z obrazów/ Małgorzata Czyńska
Ambitne, utalentowane, zdeterminowane – artystki, muzy, modelki, inspiratorki i protektorki twórców. Długo czekały, by zaistnieć w świecie sztuki zdominowanym przez mężczyzn. Wreszcie nadszedł ich czas.
Suzanne Valadon, ulubiona modelka Renoira i Toulouse-Lautreca, porzuciła pozowanie mistrzom, żeby malować i zyskać sławę artystki. Berthe Morisot, choć zakochana w Éduardzie Manecie i zafascynowana jego sztuką, ze wszystkich sił starała się go nie naśladować. Komplementy, w których porównywano jej obrazy do jego dzieł, uznawała wręcz za zniewagę. Piękna Kiki, najsłynniejsza modelka dwudziestolecia, zawładnęła wyobraźnią i zmysłami paryskich artystów. Królowa Montparnasse’u nigdy nie nosiła bielizny, a sukienkę imitowała falbaną doszytą do rąbka płaszcza, żeby raz-dwa pozować nago. Vanessa Bell od dzieciństwa wiedziała, że pragnie być malarką. Sławy zazdrościła jej młodsza siostra, Virginia Woolf, która w utworach literackich wielokrotnie sięgała do fenomenu postaci siostry – pięknej, zmysłowej, utalentowanej. Nie wyobrażała sobie, żeby ktoś inny projektował okładki jej książek i malował portrety. Bella Chagall wtopiła się w malarską wizję swojego męża tak mocno, że pisał do niej: „Kiedy Ci się długo przyglądam, wydaje mi się, że jesteś moim dziełem”.
Kulturalnie mon Amie 