Niepokój, konsumpcja, konstrukcja, melancholia/ Zachęta

W Zachęcie można oglądać trzy wspaniałe wystawy. „Niepokój przychodzi o zmierzchu” to wystawa młodych artystów, którzy opowiadają o swoich najgorszych strachach i koszmarach. Prace powstawały w ciągu ostatnich kilku lat. Przez ten czas kryzys gonił kryzys. Młode pokolenie nie tylko reinterpretuje to, co nas wszystkich przeraża – jak wizje zapożyczone wprost z horrorów, ale opowiada o kryzysie klimatycznym, migracyjnym, nowych technologiach, polityce, kryzysach społecznych. Konsumpcję bierze na warsztat Mariola Przyjemska – ogromne metki, kosmetyki – szminki, perfumy przypominają nam o tym, jak bardzo działa na nas reklama, jak ogromną mamy chęć posiadania. Wystawa zahacza również o architekturę, bo Przyjemska jest doskonałą obserwatorką miast. W tytule jest jeszcze melancholia – „Konsumpcja, konstrukcja, melancholia”.

Na parterze prezentowane są prace Susane Mogul. To amerykańska artystka, która również opowiada o konsumpcji, problemach społecznych, o opresjach, które dotykają kobiety. Mogul posługuje się głównie fotografią i wideo, ale wydaje się, że w jej pracach integralną częścią są historie, które przytacza – o tym jak jej mama kupowała nałogowo meble, czy o tym jak traktowane są kobiety, które nie zdecydowały się na dziecko.

„Niepokój przychodzi o zmierzchu” otwiera Wanna opleciona ramionami ogromnej ośmiornicy, autorstwa Wiktorii Walendzik. W drzwiach pierwszej sali leży wycieraczka z napisem Help, ale to my sami musimy pokonać strach, musimy go oswoić. Zmierzyć się z oderwanymi głowami, kościotrupami, niechęcią i nienawiścią, głupią konsumpcją, obrażeniami ciała, uzależnieniem, zmęczeniem…można by wymieniać długo, bo każdy z artystów ma swoje lęki, które tłumaczy na język sztuki. Jest to doświadczenie ciekawe, a nawet fascynujące – zobaczyć czego się boimy i czego boją się inni.

Pierwsze co rzuca się w oczy, kiedy zagląda się na wystawę Marioli Przyjemskiej to metki – ogromne, przeskalowane, przypominające jak ważna była metka – nie ubranie, a metka. Cykle prac Metki i Kosmetyki powstawały w latach ’90. Ale od tamtej pory niewiele się zmieniło, jesteśmy nie tylko społeczeństwem konsumpcyjnym, ale lubimy lans – bans, gadżety, nowości. Pochłaniamy wszystko co nowe i modne, tak jak powietrze, jakby nam to wszystko było niezbędne do życia. Przyjemska nie tylko obserwuje ludzi, ale kocha również obserwować architekturę miast – utrwala je na kolorowych obrazach.

Susane Mogul otwiera swoją wystawę – pozuje w czarnych futrach, niczym w kampanii reklamowej. Te prace noszą tytuł „Susane Mogul czeka na swoją pierwszą wystawę w muzeum”. Mogul nawiązuje nimi od kampanii reklamowej firmy produkującej futra, która zaprosiła do udziału w reklamie celebrytki w dojrzałym wieku. Artystka zastanawia się nad uprzedmiotowieniem ciała kobiet i wykorzystaniem ich wizerunku. Przed zdjęciami stoją zakupowe, papierowe torby – z jednej strony prezentują zdjęcia, z drugiej historie spisane przez Mogul. Tu również mamy tematykę związaną z naszym nadkonsumpcyjnym nastawieniem. Jedna z historii dotyczy matki Susan – która zaraziła córkę pasją do fotografii i poszukiwania piękna, ale była też zakupoholiczką – namiętnie kupowała meble ze sklepu niedaleko domu. Mogul opowiada chętnie o sobie i swojej rodzinie. Opowiada również o kobiecych doświadczeniach i kobiecej perspektywie – jej bohaterki opowiadają na przykład o tym, jak traktuje je społeczeństwo w związku z tym, że są bezdzietne. „Pewien mężczyzna powiedział mi, że moje piersi się marnują, bo widać, że są stworzone do kamienia dzieci” – śmieje się jedna z nich. „Najczęściej słyszę, że jestem samolubna” – mówi inna.

Mogul lubi poruszać tematy ważne społecznie – każe nam się zastanowić nad tym jakie jest nasze zdanie. Co o tym myślisz? – pyta.