Są takie książki przy których trzeba się zatrzymać, zwolić, skupić. Kiedy nasze czujne oczy podążają za tekstem, nasz oddech zwalnia, a w głowie tworzy się całkiem nowa przestrzeń. Taką książką są „Błony istnienia” Jolanty, córki Ireny, wnuczki Bronisławy i prawnuczki Ludwiki.
Kiedy „Błony umysłu” ukazały się po raz pierwszy, wszyscy byli zaintrygowani autorką. Filozofka, która jest feministką, zamiast posługiwać się swoimi męskimi nazwiskami przodków, opisała się imionami od strony kobiet. Mały gest, a bardzo istotny. Brach- Czaina dzięki niemu przywróciła kobiecą ważność i wagę istnienia, podkreśliła ile naszych przodkiń kryje się pod męską otoczką świata.
Ten zabieg wyjaśnia nam od razu, już na samym początku, nie czekając na nasze pytania. Zanim zanurzymy się w kolejne powłoki istnienia, powinniśmy wiedzieć skąd jesteśmy. Pisarka zabiera nas w filozoficzną podróż po naszym ciele, łącząc to co nieuchwytne, z tym co jest żywe, pulsujące i bardzo namacalne. Przed nami stawia pytanie najważniejsze: kim jestem? kim jesteśmy?
W swojej opowieści skupia się na jednostce, ale nie odrywa jej od świata zewnętrznego.
„Całkowite połączenie. Utożsamienie. Dotknięcie. Skoro świat zewnętrzny przenika moje ciało, płynie w żyłach, stanowi moją własną, tak swoistą energię, to gdzie biegnie granica między tym, co jest na zewnątrz, a tym co znajduje się pod skórą? Jak można nas rozdzielić?
Nie czuję się odrębną jednostką. Jestem przyrostkiem świata.”* – podkreśla pisząc o dotyku. Żyjemy więc w ramach świata z którym się wzajemnie przenikamy. Definiują nas relacje z innymi ludźmi, oni tak samo jak świat materialny potrafią przedostać się przez nasze „błony” do naszego wnętrza.
Zachwycające jest to z jaką wnikliwością Jolanta Brach- Czaina opowiada o naturze, jej ciągłym ruchu, wzrastaniu i niszczeniu. Posługuje się nią do zilustrowania naszego wnętrza. Używa jak lustra w którym możemy się przejrzeć. A jej spostrzeżenia są bardzo aktualne i uniwersalne.
„Z pewnością działały tu potężne siły. A może nadal działają. Wielkie pole stojących na sztorc kawałów lodu sugeruje jakiś kataklizm, a zarazem pracę tworzenia.
Czasem zdumiewające wydają się nam czyjeś gwałtowne reakcje, wybuchy i szaleńcze zachowania. Nie wiemy skąd się wzięły. Sądzimy, że bez powodu, a pod stwardniałą pokrywą następują przemieszczenia wewnętrznym zlodowaceń.”*
Kto z filozofów przygląda się biologii istnienia? Nikt z nas na co dzień nie myśli o tym jak wspaniałym tworem jest jego ciało, nie zastanawiamy się jak funkcjonujemy…dopóki nie dotknie nas ból i choroba. Filozofia też woli sięgać po to, co nas definiuje jako istoty żywe i myślące, z naciskiem na „myślące”. Brach- Czaina zaś zachwyca się naszym wnętrzem, tym bardzo biologicznym, precyzyjnym systemem. Razem z nią, być może po raz pierwszy w naszym życiu, jesteśmy się w stanie zachwycić komórkami, tkankami i organami z których się składamy. To nie jest lekcja biologii, a filozoficzny zachwyt.
„[organy] Są miękkie, zbudowane z najróżniejszych tkanek. Mają kształty niezwykle urozmaicone. Znakomite. Zwoje jelit różnej grubości, niektóre pofałdowane, pęcherze, zbiorniki, worki żołądka i macicy. Parzyste, jędrne nerki. Ta nabrzmiała życiem rzeźba, której wymyślności i precyzji każdy artysta może pozazdrościć, ukrywa w sobie twór głębszy…”*
Wydaje się jasne, że jej celem jest wprowadzić nas w stan głębszej refleksji. Pokazać jak wspaniali potrafimy być, jak idealni, i jednocześnie jak delikatni i krusi, podlegający zniszczeniu, czy zepsuciu. Jako filozofka rozmyśla nad naszym losem. Wydaje się, że dziś jest idealny moment na to, aby zastanowić się razem z nią. Co dziś z tej naszej wspaniałości zostało? Co po sobie zostawimy? Jakie ciało? Jakie myśli?
Błony umysłu/ Jolanta Brach- Czaina/ Dowody na Istnienie
*fragmenty książki/
Kulturalnie mon Amie 